گیل همتا – رشت
کارشناسان مستقل حوزه انرژی، اقلیم و محیط زیست گیلان بر این باورند که جهان در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی خود از منظر تغییرات اقلیمی قرار گرفته است.

افزایش میانگین دمای زمین طی دو دهه اخیر چرخه‌های بارش و ذخایر آب تجدیدپذیر را دگرگون ساخته و پیامدهای آن در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، آشکار شده است. ایران به عنوان کشوری نیمه‌خشک، با خشکسالی‌های متوالی، کاهش آورد رودخانه‌ها و افت ذخایر سدها مواجه بوده و این امر چالشی مضاعف در تأمین برق و انرژی ایجاد کرده است.

تغییرات اقلیمی و اثر آن بر تولید برق

نیروگاه‌های برق‌آبی همواره یکی از منابع اصلی تولید برق در کشور بوده‌اند. کاهش بارش‌ها و افت سطح آب سدها موجب کاهش توان تولیدی بسیاری از این نیروگاه‌ها شده و بخشی از ظرفیت آن‌ها عملاً از مدار خارج شده است. کاهش تولید برق‌آبی فشار مضاعفی بر شبکه برق وارد کرده و نیازمند همکاری مشترکان، به‌ویژه صنایع بزرگ، برای مدیریت مصرف است.

افزایش دما و رشد بی‌سابقه مصرف برق

تابستان ۱۴۰۴ با موج گرمای کم‌سابقه‌ای همراه شد؛ ورود سامانه‌های پرفشار گرم و خشک، دما را در استان‌های جنوبی و مرکزی تا نزدیک ۵۰ درجه سانتی‌گراد افزایش داد. این شرایط بار سرمایشی را در طول روز به سطحی بی‌سابقه رساند و شبکه برق کشور در وضعیت اوج مصرف ممتد قرار گرفت. همزمانی این موج گرما با فعالیت صنایع پرمصرف، فشار بر شبکه سراسری را تشدید کرد و حتی استان‌هایی با شرایط آب‌وهوایی معتدل، نظیر گیلان، ناگزیر به مشارکت در سیاست‌های ملی مدیریت بار شدند.

ضرورت مدیریت هوشمند مصرف و تنوع منابع انرژی

با توجه به محدودیت منابع آب و کاهش توان تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، ضروری است که علاوه بر مدیریت هوشمند مصرف، ظرفیت تولید نیروگاهی افزایش یابد و تنوع منابع انرژی مورد توجه قرار گیرد. سرمایه‌گذاری هدفمند در نیروگاه‌های انرژی نو و تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی و بادی، می‌تواند کاهش ناترازی شبکه برق و تضمین پایداری سیستم انرژی کشور را ممکن سازد. این اقدام علاوه بر کاهش فشار بر منابع آب محدود، مسیر توسعه پایدار انرژی را هموار ساخته و تاب‌آوری شبکه برق در شرایط بحرانی، مانند اوج مصرف تابستان، را افزایش می‌دهد.

در سال جاری، با ابلاغ دستورالعمل‌های دولت برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی در ادارات و سازمان‌های دولتی، گام‌های اولیه برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برداشته شده است. تجربه جهانی نشان می‌دهد که ترکیب سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو، توسعه ظرفیت تولید و مدیریت هوشمند مصرف، کلید عبور موفق از شرایط بحرانی و دستیابی به یک سیستم انرژی تاب‌آور و کم‌خطر است.

جایگاه استان گیلان و نقش صنایع

استان گیلان، با وجود شرایط آب‌وهوایی معتدل، به دلیل اتصال به شبکه سراسری برق نمی‌تواند از سیاست‌های ملی مدیریت بار مستثنی باشد. شرکت توزیع نیروی برق گیلان با حفظ توازن میان تأمین برق پایدار و رونق اقتصادی، همواره حمایتگر صنایع استان بوده است. کارشناسان تأکید دارند که عبور از تابستان ۱۴۰۴ تنها با مدیریت هوشمند مصرف، رعایت الگوهای مصرف و همکاری نزدیک صنایع بزرگ ممکن است. تجربه‌های پیشین نشان داده که هم‌افزایی مردم و صنایع، امکان عبور از سخت‌ترین شرایط را فراهم کرده است.

نتیجه‌گیری

تابستان ۱۴۰۴ نه تنها یک بحران مقطعی، بلکه آزمونی ملی برای هم‌افزایی و مدیریت هوشمند انرژی است. بدون تردید، همکاری مردم و صنایع، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت مصرف هوشمند، کلید عبور از محدودیت‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و ایجاد یک سیستم انرژی تاب‌آور و پایدار خواهد بود. صنعت برق گیلان نیز متعهد است که پس از گذر از اوج مصرف تابستان، با سیاست‌های حمایتی، همراهی صنایع استان را جبران کرده و محرکی برای رونق اقتصادی و توسعه صنعتی ایجاد کند.

این گزارش توسط جمعی از کارشناسان مستقل انرژی، اقلیم و محیط زیست تهیه شده و بر ضرورت همکاری ملی و نقش ویژه صنایع گیلان در مدیریت مصرف انرژی تأکید دارد.